pogodomy se po ślonsku

• Pogodomy se po ślonsku. Łostuda z wymuldanym kałguminym

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Jedni godajom, że kałgumin jes zdrowo jak canpasta. A inksi, że poradzi łona rozlajerować szczynkowe zawiase i mogymy dostać w gymbie zapolynia nerwow. My za bajtlow tego wszyskego niy wiedzieli, a kałgumin to był powiyw zachodu i kapka luksusu.

  27.01.2024 | 12:32

  guma do żucia

  pogodomy se po ślonsku

  transplantacja

  

• Pogodomy se po ślonsku. Mandla i szluk trojkrolowy wody

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Fto to byli te Trzi Krole? Skond pochodziyli, kaj reskiyrowali i co prziniyśli Dzieciontecku w gyszynku? Łostomajcie ło tym padajom. Mianowali jich tyż myndrcami abo magami.

  06.01.2024 | 07:58

  orszak trzech króli

  pogodomy se po ślonsku

  Trzech Króli

  

• Pogodomy se po ślonsku. Gody bez lankoru i fluchtania

  Boże Narodzenie

  Barbara Szmatloch

  Pamiyntejmy, coby Dzieciontko prziszło niy ino do bajtlow, ale do każdego, nawet starzikow. Styknie, na dobry pocontek, posłać komuś handkus. Może tyn drugi tyż szuko zgody, ino go gańba łodezwać sie piyrszy.

  16.12.2023 | 13:33

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  zwyczaje

  

• Pogodomy se po ślonsku. Barborka, Skarbnik i bergkapela

  Barbórka

  Barbara Szmatloch

  Choć gruby pozawiyrali, a ołtorze, łobrozy i figury świynty Barbary z cechowniow przekludziyli do kościołow, jes to nasza erbowizna i niy mogymy ło ni zapominać. Tak samo jak ło Skarbniku.

  02.12.2023 | 12:23

  adwent

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Szcziga i duszki z chlywika

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  U nos terozki kożdo kobiyta mo swoj "fach" (zawód), gzuje autokym do roboty, a potym po towor do konzomu. Na wiecor pani dochtorka, profesorka, sprzedowacka abo rechtorka "łobtorbiono" (z torbami pełnymi zakupów) włazi do chałpy, kaj cekajom chop i bajtle. Jes "wybildowano" (wykształcona), ale tak "wykamano" (zmęczona), że niy mo siyły ś niymi pogodać.

  04.11.2023 | 13:32

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Cufal z szifami w badywannie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Durch muszymy dować pozor na to, co wynokwiajom starzi i nowi reskiyrujoncy, ale terozki trza tyż myśleć ło naszych łojcach, starzikach i kamratach.

  29.10.2023 | 12:21

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak łodzyskiwałach utracono dymokracjo

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Tym, kerzi nami "reskiyrowali" (rządzili), sie zdowało, że my som ciymni jak prestabaka.

  21.10.2023 | 11:40

  Barbara Szmatloch

  godka

  język śląski

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Patynt na bołla, cider i podpiwek

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Brakuje u nos kogoś, fto miołby u ludzi posuch. Kogoś na miara Wojciecha Korfantego abo Kazimiyrza Kutza. Pewnikym by nos wyśmioli, że zezwolomy coby miglancom z łostomajtych fitulityngyszeftow i kicimyntow durch fiskus pudercuker do dupki dmuchoł. Dejcie se pozor, bo take państwo jes chrome.

  13.10.2023 | 10:10

  lekcje śląskiego

  Wojciech Korfanty

  wybory 2023

  

• Pogodomy se po ślonsku. Wachtyrze z krzidłami i rebulikami

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Nom sie zdowo, że te łorzechy w "myckach" (czapkach), inacy w "kapelkach" (beretach) ze "szpicom" (antynkom) sużom ino bajtlom do robiynia łostomajtych "bawidkow" (zabawek). Ale downi jodało sie je zamias kartoflow, robiyło ś nich mołka, a nawet "malckawa" (kawa zbożowa, roślinna).

  30.09.2023 | 19:13

  anioł stróż

  Barbara Szmatloch

  jesień

  kawa

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jabłonki, ponki i apfelmus

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Kiszynie kapusty to była srogo ceremonio i kożdy w familji mioł wtynczos coś do roboty. Kapusta trza było co pora dni przeżgać, coby uleciały gaze. Na zoft z kapusty godało sie kwaśnica, kero bajtle piyły skuli witaminow, a chopy jak mieli brant.

  23.09.2023 | 20:50

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Cud przebocynia, pojednania i przonia

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Kej żech se wszysko poukłodała w gowie wyszło na to, że musiałabych kożdy tydziyń łazić na jakoś pońć, bo tyla mom intyncjow.

  19.08.2023 | 13:46

  Godka

  język śląski

  lekcje śląskiego

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Tyj z ponjezuskowy kwie i piełoniu

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Chnet bydymy fajrować Wniebowziyńcie Nojświyntszy Maryji Panny, mianowane tyż Matki Boski Zielny. Dzisiej jes to niyroz ino dukszy łikynd, bo mało fto wierzy w niyziymsko moc poświynconych zielow.

  13.08.2023 | 13:22

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Bergowa wongla i niuchanie sznuptabacki

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Terozki lody idzie dostać na kożdym kroku, nawet w zima. Pewnikym wszyske som dobre, ale i tak spominajom mi sie lody "Mewa", "Bambino", "Calypso" i "Pingwin", bo to som smaki naszy modości, kej my byli gryfni i zdrowi.

  15.07.2023 | 15:13

  Godka

  język śląski

  lekcje śląskiego

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Elwry, lajermany i haderloki

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Elwer niy mioł roboty i niy dboł coby jom mieć. A jak już jakoś znoloz, to mu żodno niy pasowała. Jak na grubie coś sie naroz znodło, chopy stowały na holcplacu, a sztajger rachowoł do dziesiyńciu i tych broł. Jedynosty i ci kerzi za niym stoli, musieli iść do chałpy. A taki elwer zawsze był jedynosty.

  09.07.2023 | 11:04

  Górny Śląsk

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Janiczki abo świyciuchy zamias taszynlampy

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Downi latowe zrownanie dnia z nocom było cymsik niypojyntym. W pogańskich casach godali na to Noc Kupały - bostwa łognia, może wody abo bogini przonio. Potym wszysko poskłodali do kupy i zacli łobchodzić Wilijo Świyntego Jona Krzciciela.

  23.06.2023 | 19:23

  lekcje śląskiego

  Noc Kupały

  noc świętojańska

  

• Pogodomy se po ślonsku. Trybunał bez hampelmanow i bergowa na kecie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Ci, co pastwiyli sie nad Korfantym, musieliby pośmiertnie stanońć przed prowdziwym trybunałym, takym bez hampelmanow. Niyważne, eli ftoś Korfantymu przaje, eli mo na niego nerwy. Żodno krziwda niy może być zapomniano.

  10.06.2023 | 08:46

  historia

  lekcje śląskiego

  Wojciech Korfanty

  

• Nojgryfniyjszy jes Dziyń Matki. U jednych Mama, Matusia, Mamulka i Mamusia, u inkszych Mutter i Mutti, a nawet Maminka

  dzień matki

  Barbara Szmatloch

  Moglibymy zaś mieć dugi łikynd, bo downi Zesłanie Ducha Świyntego na Nojświyntszo Paniynka i apostołow "fajrowało" (świętowało) sie aże trzi dni i po Wielkanocy i "Godnych Świyntach" (Bożym Narodzyniu), łone było nojważniyjsze.

  26.05.2023 | 18:26

  Barbara Szmatloch

  godka

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak sie wolały frechowne alpaki

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Niy ma dnia bez łostomajtych "fajerow" (świąt). I to niy ino kościelnych.

  21.05.2023 | 12:11

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Wystre gladiole, ztifmiterki i corno zopaska

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Robi sie coroz gryfni. Zarostajom trowom pociepnione w "krzipopach" (rowach) puste flaszki, "bikse" (puszki) po piwie i nylonowe "bojtle" (woreczki). Zobejrzymy je na jesiyni, kej ziela uschnom i zaniym śniyg je zasuje. Bo "hasie" (popiół, odpadki) nos przeżyjom i "erbnom" (odziedziczą) je nasze "ynkle" (wnuki).

  06.05.2023 | 13:16

  Barbara Szmatloch

  kwiaty w ogrodzie

  lekcje śląskiego

  wiosna

  

• Pogodomy se po ślonsku. Świynty Jurzi o swaczynie burzy

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Dzisiej mało fto, nawet na wsiach, pamiynto i fajruje dziyń świyntego Jerzego. Choć trefiało to 23 kwietnia, już dziyń przodzi kładło sie przed chałpom dwie mietły kere miały łodganiać heksy. A na drugi dziyń, na kościelnym placu pamponie, bambry i bauery skłodali łofiary.

  22.04.2023 | 12:56

  lekcje śląskiego

  zwyczaje

  

• Pogodomy se po ślonsku. Pośno polywka i grzychy w fojerze

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Dzisiej ciynszko spokopić, co jes w cajtongach znokwione, a co prowdziwe. I kożdy dziyń momy prima aprilis. Ino chichrać sie jakoś niy ma z cego.

  01.04.2023 | 08:40

  lekcje śląskiego

  Niedziela Palmowa

  prima aprilis

  Wielki Czwartek

  

• Pogodomy se po ślonsku. Lonzok i sztalowanie kukuksurow

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Trza zaś bydzie bajstlować przi zygorach z cajgrym, kukuksurze i przesztalować wekery budziki.

  25.03.2023 | 12:38

  lekcje śląskiego

  zmiana czasu

  

• Pogodomy se po ślonsku. Przepadzite dziamble i gryfne rapitołze

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  "Zwyrtnym" (sprawnym) ciynszko se "forsztelować" (wyobrazić), jako to uciecha wylyź z chałpy sie "przeluftować" (przewietrzyć). Jo niy poradza już zońś do kościoła, konzomu ani na szpacer.

  19.03.2023 | 18:49

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Świynty betlownik i 40 ciyrpistow

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Downi pecynki chleba piykli u nos w piekaroku, ale my mieli na Jonowie taki w pywnicy. Pamiyntom, jak starka Berta, zaniym łodkroli piyrszo piyntka, robiyli na chlebie znak krziża.

  12.03.2023 | 11:56

  chleb

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Walynty łod przonio i świynto krepla

  walentynki

  Barbara Szmatloch

  Mogłoby sie zdować, że "świynta przonio" (Walyntynkow) niy "fajrujom" (świętują) "ino" (tylko) "klosztorne panny" (zakonnice), "fratry" (bracia zakonni) i ksiynżoszki. Choć i łoni przeca "przajom" (kochają) Ponbockowi.

  12.02.2023 | 16:44

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  tłusty czwartek

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kapelka z antynkom i kopszicer

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Latoś jesiyń łobrodziyła w słońce, żołte, bronotne i cerwone stromy i krzoki, ale tyż w grziby, kasztany, "skoruszyna" (jarzębina) i "ajchle" (żołędzie), na kere my godali, że to som łorzechy w "kapelkach" (beretach, ale to tyż piuska).

  19.11.2022 | 16:06

  grzyby

  pogoda

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Korowody z wonglym, baniom i kasprami

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Durch "futrujom" (karmią) nos zerjalym ło wonglu, kery ponoć jes, ale choćby go niy było.

  30.10.2022 | 17:27

  kryzys energetyczny

  pogodomy se po ślonsku

  węgiel

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak sie skońcył sabat heksow z hołdy

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nasza godka słychać już w prowdziwych tyjatrach. Przodzi był "Cholonek" Janoscha, potym "Hanka" łod Alojza Lyski, a terozki "Heksy z hołdy" w Miyjskym Cyntrum Kultury w Rudzie Ślonski.

  16.10.2022 | 14:48

  godka

  pogodomy se po ślonsku

  Ruda Śląska

  teatr

  

• Pogodomy se po ślonsku. Zupa z chwosta i papiorzany żeleźniok

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Reskiyrujoncy łobiecujom, że dociepnom nom jakeś klepoki do geltakow i pynzyjow, ale jedne co mogymy zrobić, to jak nasze starziki, przirychtować sie na zima i biyda.

  02.10.2022 | 20:44

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Judaszowo gałyńź i kibel sztromu

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Tyla sie u nos dzieje, że żol siedzieć w chałpie. A dziynki Industriadzie niy muszymy se już "forsztelować" (wyobrażać) kaj chodziyły na szychty nasze prastarziki i starziki, ale mogymy to zobejrzeć.

  17.09.2022 | 10:41

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Boloncki i utropy w rugzaku

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na "pońci" (pielgrzymce) nojważniyjsze som szczewiki, intyncjo i pogoda. Bo ani my sie łobejrzeli, jak w niydziela godzi sie iś do Piekarski Paniynki.

  21.08.2022 | 07:42

  pogodomy se po ślonsku

  

• Abo braknie toworu, abo tak zdrożeje, że niy bydzie nos na nic stykać

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na razie prawie wszyske "fachy" (półki, ale "fach" to tyż zawod) w "konzomach" (sklepach) som połne i żodyn niy jes głodny. Ale strach mo sroge ślypia i zacynomy sie lynkać, że abo braknie "toworu" (różnych produktów), abo tak zdrożeje, że niy bydzie nos na nic stykać.

  07.08.2022 | 16:34

  Barbara Szmatloch

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Fligi i brałza w badysztubie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Niyroz wajomy, że reskiyrujoncy niy chcom uznać naszy godki za jynzyk ślonski. Ale jak bydymy sie na nich łoglondać, łobudzymy sie z rynkom w nachtopie. Widza, że nawet niykere nasze kamraty jedyne co poradzom, to diobła huśtać. Nom łostało ino jedno: Muszymy godać! Ino tyla i aż tyla.

  10.07.2022 | 07:20

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Ćiaćiane Poloki i cuda w pantyjonie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Nojlepi, żeby my se fajrowali przi krupnioku i kiście piwa abo słowiańske walyntynki - piyrszy dziyń lata - nojdukszy dziyń i nojkrotszo noc w roku. Niyważne jak je mianujo.

  18.06.2022 | 08:15

  lekcje śląskiego

  noc kupały

  

• Pogodomy se po ślonsku. Charpyńcie w dzichtach i na holcplacach

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Nogle sie łokozało, że nawet na Wiyrchniym Ślonsku, kery zawdy stoł na wonglu, niy bydzie w zima cym "hajcować" (palić). Toż trza sie brać za "forantowanie" (gromadzenie) "charpyńci" (chrustu).

  11.06.2022 | 11:43

  Barbara Szmatloch

  Felieton

  Godka

  Lekcje Śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Łogniste jynzyki i mamlas rochwist

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Te świynto mo dwa miana - kościelne to Zesłanie Ducha Świyntego na Nojświyntszo Paniynka i apostołow, a świycke - Zielone Świontki. Prawie żodyn już niy pamiynto, że fajrowało sie je aże trzi dni i po Wielkanocy i Godach to łone było nojważniyjsze.

  04.06.2022 | 10:34

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  Zielone Świątki

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak skuli śpiywki sztrajchowałach kwatera

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Wiycie, jako to uciecha siedzieć miyndzy kamratami, kerzi łosprowiajom po naszymu, i suchać z "biny" (sceny) ślonski godki.

  22.05.2022 | 17:44

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Co napochajom zimne synki?

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Zrobiyło sie zielono i wszyscy filujom na blumy. Jedne woniajom, inksze som ino gryfne, a wiela ś nich mo ślonske miana. Noprzod pokazujom sie "śniegotki" (przebiśniegi), a po nich gyńsipympki.

  07.05.2022 | 13:47

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Za tych, kerzi som na dole, noleży rzykać do świynty Barborki

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Pamiyntom klank grubianych buckow, kery niyroz słyszałach z Nikiszu. Niy było telefonow ani komputrow, ino tyn bucek. A baby łod bergmonow, kerzi akurat byli na szychcie, tak jak stoły (kożdo seblykła ino zopaska), pylały na Nikisz.

  29.04.2022 | 20:46

  Barbara Szmatloch

  Pniówek Pawłowice

  

• Pogodomy se po ślonsku. Zabijanie hazoka i hekele z kroszonkow

  Wielkanoc

  Barbara Szmatloch

  Bydymy se winszować zdrowio, dobry sztele, przonio łod Ponbocka, coby my niy musieli nic brać na borg i żeby ta wojna sie gibko skońcyła. I tego, coby wszyscy, jak nasze bajtle, zabijali ino szekuladowe hazoki.

  15.04.2022 | 12:43

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku