pogodomy se po ślonsku

• Nojgryfniyjszy jes Dziyń Matki. U jednych Mama, Matusia, Mamulka i Mamusia, u inkszych Mutter i Mutti, a nawet Maminka

  dzień matki

  Barbara Szmatloch

  Moglibymy zaś mieć dugi łikynd, bo downi Zesłanie Ducha Świyntego na Nojświyntszo Paniynka i apostołow "fajrowało" (świętowało) sie aże trzi dni i po Wielkanocy i "Godnych Świyntach" (Bożym Narodzyniu), łone było nojważniyjsze.

  26.05.2023 | 18:26

  Barbara Szmatloch

  godka

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak sie wolały frechowne alpaki

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Niy ma dnia bez łostomajtych "fajerow" (świąt). I to niy ino kościelnych.

  21.05.2023 | 12:11

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Wystre gladiole, ztifmiterki i corno zopaska

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Robi sie coroz gryfni. Zarostajom trowom pociepnione w "krzipopach" (rowach) puste flaszki, "bikse" (puszki) po piwie i nylonowe "bojtle" (woreczki). Zobejrzymy je na jesiyni, kej ziela uschnom i zaniym śniyg je zasuje. Bo "hasie" (popiół, odpadki) nos przeżyjom i "erbnom" (odziedziczą) je nasze "ynkle" (wnuki).

  06.05.2023 | 13:16

  Barbara Szmatloch

  kwiaty w ogrodzie

  lekcje śląskiego

  wiosna

  

• Pogodomy se po ślonsku. Świynty Jurzi o swaczynie burzy

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Dzisiej mało fto, nawet na wsiach, pamiynto i fajruje dziyń świyntego Jerzego. Choć trefiało to 23 kwietnia, już dziyń przodzi kładło sie przed chałpom dwie mietły kere miały łodganiać heksy. A na drugi dziyń, na kościelnym placu pamponie, bambry i bauery skłodali łofiary.

  22.04.2023 | 12:56

  lekcje śląskiego

  zwyczaje

  

• Pogodomy se po ślonsku. Pośno polywka i grzychy w fojerze

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Dzisiej ciynszko spokopić, co jes w cajtongach znokwione, a co prowdziwe. I kożdy dziyń momy prima aprilis. Ino chichrać sie jakoś niy ma z cego.

  01.04.2023 | 08:40

  lekcje śląskiego

  Niedziela Palmowa

  prima aprilis

  Wielki Czwartek

  

• Pogodomy se po ślonsku. Lonzok i sztalowanie kukuksurow

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Trza zaś bydzie bajstlować przi zygorach z cajgrym, kukuksurze i przesztalować wekery budziki.

  25.03.2023 | 12:38

  lekcje śląskiego

  zmiana czasu

  

• Pogodomy se po ślonsku. Przepadzite dziamble i gryfne rapitołze

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  "Zwyrtnym" (sprawnym) ciynszko se "forsztelować" (wyobrazić), jako to uciecha wylyź z chałpy sie "przeluftować" (przewietrzyć). Jo niy poradza już zońś do kościoła, konzomu ani na szpacer.

  19.03.2023 | 18:49

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Świynty betlownik i 40 ciyrpistow

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Downi pecynki chleba piykli u nos w piekaroku, ale my mieli na Jonowie taki w pywnicy. Pamiyntom, jak starka Berta, zaniym łodkroli piyrszo piyntka, robiyli na chlebie znak krziża.

  12.03.2023 | 11:56

  chleb

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Walynty łod przonio i świynto krepla

  walentynki

  Barbara Szmatloch

  Mogłoby sie zdować, że "świynta przonio" (Walyntynkow) niy "fajrujom" (świętują) "ino" (tylko) "klosztorne panny" (zakonnice), "fratry" (bracia zakonni) i ksiynżoszki. Choć i łoni przeca "przajom" (kochają) Ponbockowi.

  12.02.2023 | 16:44

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  tłusty czwartek

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kapelka z antynkom i kopszicer

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Latoś jesiyń łobrodziyła w słońce, żołte, bronotne i cerwone stromy i krzoki, ale tyż w grziby, kasztany, "skoruszyna" (jarzębina) i "ajchle" (żołędzie), na kere my godali, że to som łorzechy w "kapelkach" (beretach, ale to tyż piuska).

  19.11.2022 | 16:06

  grzyby

  pogoda

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Korowody z wonglym, baniom i kasprami

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Durch "futrujom" (karmią) nos zerjalym ło wonglu, kery ponoć jes, ale choćby go niy było.

  30.10.2022 | 17:27

  kryzys energetyczny

  pogodomy se po ślonsku

  węgiel

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak sie skońcył sabat heksow z hołdy

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nasza godka słychać już w prowdziwych tyjatrach. Przodzi był "Cholonek" Janoscha, potym "Hanka" łod Alojza Lyski, a terozki "Heksy z hołdy" w Miyjskym Cyntrum Kultury w Rudzie Ślonski.

  16.10.2022 | 14:48

  godka

  pogodomy se po ślonsku

  Ruda Śląska

  teatr

  

• Pogodomy se po ślonsku. Zupa z chwosta i papiorzany żeleźniok

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Reskiyrujoncy łobiecujom, że dociepnom nom jakeś klepoki do geltakow i pynzyjow, ale jedne co mogymy zrobić, to jak nasze starziki, przirychtować sie na zima i biyda.

  02.10.2022 | 20:44

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Judaszowo gałyńź i kibel sztromu

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Tyla sie u nos dzieje, że żol siedzieć w chałpie. A dziynki Industriadzie niy muszymy se już "forsztelować" (wyobrażać) kaj chodziyły na szychty nasze prastarziki i starziki, ale mogymy to zobejrzeć.

  17.09.2022 | 10:41

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Boloncki i utropy w rugzaku

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na "pońci" (pielgrzymce) nojważniyjsze som szczewiki, intyncjo i pogoda. Bo ani my sie łobejrzeli, jak w niydziela godzi sie iś do Piekarski Paniynki.

  21.08.2022 | 07:42

  pogodomy se po ślonsku

  

• Abo braknie toworu, abo tak zdrożeje, że niy bydzie nos na nic stykać

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Na razie prawie wszyske "fachy" (półki, ale "fach" to tyż zawod) w "konzomach" (sklepach) som połne i żodyn niy jes głodny. Ale strach mo sroge ślypia i zacynomy sie lynkać, że abo braknie "toworu" (różnych produktów), abo tak zdrożeje, że niy bydzie nos na nic stykać.

  07.08.2022 | 16:34

  Barbara Szmatloch

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Fligi i brałza w badysztubie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Niyroz wajomy, że reskiyrujoncy niy chcom uznać naszy godki za jynzyk ślonski. Ale jak bydymy sie na nich łoglondać, łobudzymy sie z rynkom w nachtopie. Widza, że nawet niykere nasze kamraty jedyne co poradzom, to diobła huśtać. Nom łostało ino jedno: Muszymy godać! Ino tyla i aż tyla.

  10.07.2022 | 07:20

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Ćiaćiane Poloki i cuda w pantyjonie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Nojlepi, żeby my se fajrowali przi krupnioku i kiście piwa abo słowiańske walyntynki - piyrszy dziyń lata - nojdukszy dziyń i nojkrotszo noc w roku. Niyważne jak je mianujo.

  18.06.2022 | 08:15

  lekcje śląskiego

  noc kupały

  

• Pogodomy se po ślonsku. Charpyńcie w dzichtach i na holcplacach

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Nogle sie łokozało, że nawet na Wiyrchniym Ślonsku, kery zawdy stoł na wonglu, niy bydzie w zima cym "hajcować" (palić). Toż trza sie brać za "forantowanie" (gromadzenie) "charpyńci" (chrustu).

  11.06.2022 | 11:43

  Barbara Szmatloch

  Felieton

  Godka

  Lekcje Śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Łogniste jynzyki i mamlas rochwist

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Te świynto mo dwa miana - kościelne to Zesłanie Ducha Świyntego na Nojświyntszo Paniynka i apostołow, a świycke - Zielone Świontki. Prawie żodyn już niy pamiynto, że fajrowało sie je aże trzi dni i po Wielkanocy i Godach to łone było nojważniyjsze.

  04.06.2022 | 10:34

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  Zielone Świątki

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak skuli śpiywki sztrajchowałach kwatera

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Wiycie, jako to uciecha siedzieć miyndzy kamratami, kerzi łosprowiajom po naszymu, i suchać z "biny" (sceny) ślonski godki.

  22.05.2022 | 17:44

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Co napochajom zimne synki?

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Zrobiyło sie zielono i wszyscy filujom na blumy. Jedne woniajom, inksze som ino gryfne, a wiela ś nich mo ślonske miana. Noprzod pokazujom sie "śniegotki" (przebiśniegi), a po nich gyńsipympki.

  07.05.2022 | 13:47

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Za tych, kerzi som na dole, noleży rzykać do świynty Barborki

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Pamiyntom klank grubianych buckow, kery niyroz słyszałach z Nikiszu. Niy było telefonow ani komputrow, ino tyn bucek. A baby łod bergmonow, kerzi akurat byli na szychcie, tak jak stoły (kożdo seblykła ino zopaska), pylały na Nikisz.

  29.04.2022 | 20:46

  Barbara Szmatloch

  Pniówek Pawłowice

  

• Pogodomy se po ślonsku. Zabijanie hazoka i hekele z kroszonkow

  Wielkanoc

  Barbara Szmatloch

  Bydymy se winszować zdrowio, dobry sztele, przonio łod Ponbocka, coby my niy musieli nic brać na borg i żeby ta wojna sie gibko skońcyła. I tego, coby wszyscy, jak nasze bajtle, zabijali ino szekuladowe hazoki.

  15.04.2022 | 12:43

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kożdy dziyń momy prima aprilis. Robiom nos za bozna i cyganiom wiela wlezie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Tak po prowdzie, to kożdy dziyń momy prima aprilis. Robiom nos za bozna i cyganiom wiela wlezie

  01.04.2022 | 09:02

  Barbara Szmatloch

  prima aprilis

  

• Pogodomy se po ślonsku. Toplanie kukłow i sztalowanie wekerow

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Niyroz nom sie zdowo, że jes już na coś za niyskoro. Ale nigdy niy jes za niyskoro i idzie nawrocić sie na łostatni driker.

  27.03.2022 | 12:22

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  Lekcje Śląskiego

  marzanna

  

• Pogodomy se po ślonsku. Nasze starziki godali, że coś jest "pewne jak w ruskym banku"

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Downi "dlo przigody" (na wszelki wypadek) nojlepi było mieć skukane złocioki abo czimać piniondze w "szporkasie" (skarbonce). Była niom "krałza" (słoik) zakopano pod "stromym" (drzewem) w zegrodce.

  19.03.2022 | 08:02

  Barbara Szmatloch

  godka

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Byzuch na kery trza przibadać

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Tyn byzuch borokow ze wschodu gibko sie niy skońcy i trza bydzie na to przibadać. Niy z musu, ale tak po ludzku.

  12.03.2022 | 08:24

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po slonsku. Kreple, mantle i świtanie w jynzyk

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Dzisiej w modzie som kreple z rołzom, ajerkoniakym, pudingym, szekuladom, szlagzanom i posute kokosflokami), mandlami, łorzechami, zitronatym abo libysperlajn. Tak my sie łozbestwiyli, bo niy ma dnia bez jakiś fajery.

  19.02.2022 | 09:56

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  tłusty czwartek

  

• Domowy ser musi śmierdzieć. Z kminkiem smakuje wybornie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Za staryj Polski w Katowicach było pełno "kafyjow" (kawiarni) i restauracjow, a w nich koncerty i dancingi. Łostomajte "gyszeftsmany" (przedsiębiorcy) i inksze bogoce mogli tańcować nawet na "dylowce" (podłodze) ze "zrzadła" (lustra).

  06.02.2022 | 18:19

  Barbara Szmatloch

  karnawał

  kuchnia śląska

  lekcje śląskiego

  

• Zwracanie się do babci na "ty" kiedyś było nie do przyjęcia. Szacunek musiał być

  dzień babci

  Barbara Szmatloch

  Dopiyro my sie "sturali" (oprzytomnieli) po Godach z fajrowania i winszowania, a z "fachow" (półek) w konzomach straciyły sie "sznyjmany" (bałwany), "kety" (łańcuchy) i "glaskugle" (bombki). Ale już na jejich "placu" (miejscu) pokozały sie gyszynki na Dziyń Babci i Dziadka.

  21.01.2022 | 09:01

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kalno woda i makowki na osłoda

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Na Wiliji krolym wiecerzy prawie w kożdy chałpie bydom fisze i harynki, bo szotow żodyn sie wtynczos niy chyci.

  24.12.2021 | 17:53

  Barbara Szmatloch

  Boże Narodzenie

  lekcje śląskiego

  potrawy wigilijne

  

• Pogodomy se po ślonsku. Pogoda w duckach i sztrofa za fluchtanie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Wziynach trzecio "szpryca" (zastrzyk) szczypionki na kowida i durch żyja. Miałach ino leki "fiber" (gorączkę) i "buła" (obrzęk) na rynce. Beztoż mogłach fajrować Barborka i na Nikiszu, i w Piekarach.

  13.12.2021 | 06:53

  Barbara Szmatloch

  koronawirus

  lekcje śląskiego

  szczepienia

  

• Pogodomy se po ślonsku. Bulkoc i patynt na wino z kolidupy

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Niy chca żodnego namowiać do pyndzynia bimbru, bo berbelucha szkodzi zdrowiu. Co inkszego swojske wino, kere robiyło sie downi prawie w kożdy chałpie. Nawet jak na stole stoły flaszki z markowom gorzołkom, wszyscy cichtowali, kej starzik prziniesom z pywnicy flaszka swojskego wina.

  14.11.2021 | 20:43

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Ańfachowe maszkyty z przepastnego bifyja

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Tyn nowy "ornong" (porządek), kery nom łod łońskego roku łobiecowali, pocułach w swojym "bajtliku" (portmonetce). Za kożdym razym, jak ida do konzomu, to kupuja myni, a "bula" (płacę) wiyncy.

  10.10.2021 | 20:17

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Medykamynty z faski, romy i fynsterbretu

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Zaniydugo, w dziyń świyntych Kosmy i Damiana, bydom fajrować farmaceuty, po naszymu japtykorze. Downi, tak jak terozki, byli łoni "wybildowani" (wykształceni), jednak ło niykerych mikszturach, co je sprzedowali, wolelibymy niy wiedzieć.

  26.09.2021 | 20:33

  Barbara Szmatloch

  gwara

  język śląski

  Lekcje Śląskiego