lekcje śląskiego

• Pogodomy se po ślonsku. Hazok i bozny śmiyrguśnikow

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Choć Wielgi Piontek to nojbarzi postny i nojsmutniyjszy dziyń w roku, to nawet na pogrzebie "żodyn" (nikt) niy "ślimtoł" (płakał), a wszyscy sie "radowali" (cieszyli). Niy mogło być inaksi, kej sie z chałpow wykludzoł "płony" (postny) żur i chudy "szot" (śledź).

  30.03.2024 | 11:40

  Barbara Szmatloch

  

• Pogodomy se po ślonsku. Polynie żuru i grzychow w fojerze

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Chnet Palmowo (tyż Kwietno, Wiyrzbno) Niydziela i "farorz" (proboszcz) z "kapelonkym" (wikarym) poświyncom palmy. Bo niypoświyncone to "ino" (tylko) zwykłe mietły. Dejcie tyż pozor, coby w "getneryji" (kwiaciarni) niy wćiśli Wom bylecego.

  23.03.2024 | 10:59

  godka

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Szpacer miyndzy bożymi mynkami

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Jakby to było pora lot nazod, wszysko miałabych już przirychtowane do świont i wiosny. Łokna byłyby łopucowane, a "wyszpanowane" (naciągnięte) "gardiny" (firanki) wisiałyby na "gardinsztangach" (karniszach).

  16.03.2024 | 10:49

  Barbara Szmatloch

  wielkanoc

  wiosna

  

• Pogodomy se po ślonsku. Wydano, przi chopie abo zowitka

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Babske świynto "prziwandrowało" (łod "wandru" - wędrówki za robotym) z Hameryki. Tam je zacli fajrować w 1909 roku.

  08.03.2024 | 09:19

  język śląski

  śląsk

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Łostomajte morchle, żigloki i świgry

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  W Wielgym Poście niykerzi ludzie "rzykajom" (modlą się) wiyncy niźli kejjyndzi. Pewnikym lynkajom sie jake "gywichta" (odważniki) przewożom, kej Ponbocek położom na woga cołke jejich życie.

  02.03.2024 | 10:17

  Barbara Szmatloch

  jedzenie

  wielki post

  zdrowe odżywianie

  

• Pogodomy se po ślonsku. Kaj sie podzioły miana konzomow?

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Jak za bajtla przitrefiyło mi sie zjeś cośik zakozanego to myślałach, że skisz grzychu przida do piekła.

  24.02.2024 | 19:57

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Miynsopust i zaheksowane walyntynki

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Przeszeł "fetny" (tłusty) cwortek (tyż świynto "krepla" - pączka) i łostało "ino" (tylko) pora dni "faszingu" (karnawału). Chnet przidom dni chude i postne - Popielcowa Środa i Wielgi Post.

  10.02.2024 | 20:48

  Barbara Szmatloch

  tłusty czwartek

  walentynki

  środa popielcowa

  

• Pogodomy se po ślonsku. Margarina i ceres usztywnio interes

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Teroz kreple idzie kupić wszyndzie, a downi piykło sie je w doma i to ino pora razy w roku.

  03.02.2024 | 11:43

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Łostuda z wymuldanym kałguminym

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Jedni godajom, że kałgumin jes zdrowo jak canpasta. A inksi, że poradzi łona rozlajerować szczynkowe zawiase i mogymy dostać w gymbie zapolynia nerwow. My za bajtlow tego wszyskego niy wiedzieli, a kałgumin to był powiyw zachodu i kapka luksusu.

  27.01.2024 | 12:32

  guma do żucia

  pogodomy se po ślonsku

  transplantacja

  

• Pogodomy se po ślonsku. Erbowizna po omach i starzikach

  dzień babci i dziadka

  Barbara Szmatloch

  Fajrowanie Dnia Babci zacło sie w 1964 roku dziynki cajtongowi "Kobieta i Życie".

  20.01.2024 | 09:33

  Barbara Szmatloch

  dzień babci

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Piyrsze damy i dama z Persilu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nastoła moda, coby na Wojciecha Korfantego, polskego komisorza plebiscytowego przezywać wiela wlezie.

  13.01.2024 | 10:04

  Barbara Szmatloch

  Godka

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Mandla i szluk trojkrolowy wody

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Fto to byli te Trzi Krole? Skond pochodziyli, kaj reskiyrowali i co prziniyśli Dzieciontecku w gyszynku? Łostomajcie ło tym padajom. Mianowali jich tyż myndrcami abo magami.

  06.01.2024 | 07:58

  orszak trzech króli

  pogodomy se po ślonsku

  Trzech Króli

  

• Pogodomy se po ślonsku. Tatulek, policmajster abo hampelman?

  Nowy Rok

  Barbara Szmatloch

  Jedno jes "zicher" (pewne), zarozki bydymy ło rok starsi i choć wynokwiajom łostomajte "mazidła" (kremy), "omszlagi" (okłady, kompresy) i inksze cuda, w drugo strona to niy działo i casu żodyn niy cofnie.

  30.12.2023 | 10:54

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  życzenia

  

• Pogodomy se po ślonsku. Wilijo z mockom i siymiyniotkom

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Downi, zaniym wszyscy siedli za stołym, musieli sie porzonnie "łoblyc" (ubrać). Niy godziyło sie być w "laciach" (papuciach bez piynty), "hausklajdzie" (tyż "hazuce" - podomce) abo "zopasce" (fartuchu). Jodało sie w kuchni abo izbie, byle w kupie, przi jednym stole.

  23.12.2023 | 11:37

  Godka

  język śląski

  

• Pogodomy se po ślonsku. Gody bez lankoru i fluchtania

  Boże Narodzenie

  Barbara Szmatloch

  Pamiyntejmy, coby Dzieciontko prziszło niy ino do bajtlow, ale do każdego, nawet starzikow. Styknie, na dobry pocontek, posłać komuś handkus. Może tyn drugi tyż szuko zgody, ino go gańba łodezwać sie piyrszy.

  16.12.2023 | 13:33

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  zwyczaje

  

• Pogodomy se po ślonsku. Klupanie lojfrow na śniegu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Po Świynty "Łucyji" (Łucji) w chałpie końcyło sie "pucowanie" (czyszczenie) łoknow "poskurcanymi" (pogniecionymi) konskami "cajtongow" (gazet), "glancowanie" (polerowanie) kryształow z "glasszranku" (oszklonej szafy), "kronlojchtrow" (żyrandoli) i "lojchtrow" (świeczników).

  09.12.2023 | 10:12

  Barbara Szmatloch

  zwyczaje

  

• Pogodomy se po ślonsku. Barborka, Skarbnik i bergkapela

  Barbórka

  Barbara Szmatloch

  Choć gruby pozawiyrali, a ołtorze, łobrozy i figury świynty Barbary z cechowniow przekludziyli do kościołow, jes to nasza erbowizna i niy mogymy ło ni zapominać. Tak samo jak ło Skarbniku.

  02.12.2023 | 12:23

  adwent

  lekcje śląskiego

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Noc Andrzeja świyntego prziniesie narzyconego

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Prziniesie, abo i niy, ale trocha uciechy i "boznow" (żartów) żodnymu niy zaszkodzi, choć w lonie wosku żodyn tak "richtich" (naprawdę) niy wierzy.

  25.11.2023 | 11:35

  Barbara Szmatloch

  zima

  

• Pogodomy se po ślonsku. Coby sie Polska spragdała

  Święto Niepodległości

  Barbara Szmatloch

  Chnet niypodległo Polska, jak kożdy porzonny Ślonzok, bydzie fajrować "gyburstag" (urodziny). Miywała łona lepsze i gorsze dnie, ale zawdy poradziyła sie jakoś "spragdać" (wydobrzeć).

  11.11.2023 | 07:33

  Barbara Szmatloch

  historia

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Szcziga i duszki z chlywika

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  U nos terozki kożdo kobiyta mo swoj "fach" (zawód), gzuje autokym do roboty, a potym po towor do konzomu. Na wiecor pani dochtorka, profesorka, sprzedowacka abo rechtorka "łobtorbiono" (z torbami pełnymi zakupów) włazi do chałpy, kaj cekajom chop i bajtle. Jes "wybildowano" (wykształcona), ale tak "wykamano" (zmęczona), że niy mo siyły ś niymi pogodać.

  04.11.2023 | 13:32

  Barbara Szmatloch

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Cufal z szifami w badywannie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Durch muszymy dować pozor na to, co wynokwiajom starzi i nowi reskiyrujoncy, ale terozki trza tyż myśleć ło naszych łojcach, starzikach i kamratach.

  29.10.2023 | 12:21

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jak łodzyskiwałach utracono dymokracjo

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Tym, kerzi nami "reskiyrowali" (rządzili), sie zdowało, że my som ciymni jak prestabaka.

  21.10.2023 | 11:40

  Barbara Szmatloch

  godka

  język śląski

  pogodomy se po ślonsku

  

• Pogodomy se po ślonsku. Patynt na bołla, cider i podpiwek

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Brakuje u nos kogoś, fto miołby u ludzi posuch. Kogoś na miara Wojciecha Korfantego abo Kazimiyrza Kutza. Pewnikym by nos wyśmioli, że zezwolomy coby miglancom z łostomajtych fitulityngyszeftow i kicimyntow durch fiskus pudercuker do dupki dmuchoł. Dejcie se pozor, bo take państwo jes chrome.

  13.10.2023 | 10:10

  lekcje śląskiego

  Wojciech Korfanty

  wybory 2023

  

• Pogodomy se po ślonsku. Niy kupujcie kota w miechu

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Kożdy z nos musi wiedzieć przi kym "postawić krziżyk" (na kogo zagłosować) i "na kym go postawić" (kogo wykluczyć), bo potym mogymy mieć "krziż Pański" (utrapienie) i "machy" (miny) choćby "ściepńiyńci" (zdjęci) z krziża.

  07.10.2023 | 11:23

  godka

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Wachtyrze z krzidłami i rebulikami

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Nom sie zdowo, że te łorzechy w "myckach" (czapkach), inacy w "kapelkach" (beretach) ze "szpicom" (antynkom) sużom ino bajtlom do robiynia łostomajtych "bawidkow" (zabawek). Ale downi jodało sie je zamias kartoflow, robiyło ś nich mołka, a nawet "malckawa" (kawa zbożowa, roślinna).

  30.09.2023 | 19:13

  anioł stróż

  Barbara Szmatloch

  jesień

  kawa

  

• Pogodomy se po ślonsku. Jabłonki, ponki i apfelmus

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Kiszynie kapusty to była srogo ceremonio i kożdy w familji mioł wtynczos coś do roboty. Kapusta trza było co pora dni przeżgać, coby uleciały gaze. Na zoft z kapusty godało sie kwaśnica, kero bajtle piyły skuli witaminow, a chopy jak mieli brant.

  23.09.2023 | 20:50

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Pińcia i ślimok z bibika

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Chnet fajrować bydom "golace" (fryzjerzy). Toż po naszymu kobiyty-fizerki musiałyby sie mianować "golacki", ale chyba żodno by na to niy przistoła. Niy ino terozki, ale tyż downi ludzie ło wosy dbali. I to niy ino frelki i karluse, ale tyż mamulki, tatulki, a nawet starziki i bajtle. Godali przeca: "Kożdy bajtel nosi szajtel, chopcy z glacom psinco znacom".

  16.09.2023 | 10:09

  Barbara Szmatloch

  barber

  fryzjer

  kąpiel

  

• Pogodomy se po ślonsku. Gańba skuli szpicatego szczewika

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Dziynki Bogu dzisiej wszyscy majom komputry, biblyjotyki, "szportplace" (boiska) i "szporthale" (sale gimnastyczne). Ino jakoś niy poradza se "forsztelować" (wyobrazić), że piyńć milionow z nos niy mo w chałpie ani jedny ksionszki.

  09.09.2023 | 10:24

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Tyta z konfektami i szklokami

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Downi to my sie radowali na feryje, a niyskorzi, jak trza było iś do "szule" (szkoły). W chałpie "cło" (nudziło) sie bez "kamratow" (przyjaciół) i żodyn nicego niy "nazgobiył" (napsocił). No i niy trza już było pomogać starce przi szkrobaniu kartofli ani starzikowi lotać po "cajtong" (gazyta), bo przeca "szkolorz" (uczeń) musioł łodrobiać zadanie.

  03.09.2023 | 20:30

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Obile z kolidupom i miss kartofla

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch, Katowice

  Niy ino u "pamponiow" (gospodarzy), ale tyż w miastach abo na "zidlongach" (osiedlach) fajruje sie dożynki.

  26.08.2023 | 20:30

  Barbara Szmatloch

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Cud przebocynia, pojednania i przonia

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Kej żech se wszysko poukłodała w gowie wyszło na to, że musiałabych kożdy tydziyń łazić na jakoś pońć, bo tyla mom intyncjow.

  19.08.2023 | 13:46

  Godka

  język śląski

  lekcje śląskiego

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Tyj z ponjezuskowy kwie i piełoniu

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Chnet bydymy fajrować Wniebowziyńcie Nojświyntszy Maryji Panny, mianowane tyż Matki Boski Zielny. Dzisiej jes to niyroz ino dukszy łikynd, bo mało fto wierzy w niyziymsko moc poświynconych zielow.

  13.08.2023 | 13:22

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Żyniaty kopruch i binder we fligi

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Padajom, że "łod świynty Anki (tyż Hanki) zimne wiecory i ranki". I choć bydzie niyroz gorko, ło "doncu" (upale) mogymy poleku zapomnieć.

  05.08.2023 | 10:43

  Barbara Szmatloch

  godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Placpatrony, makrony i larmo w szizbudzie

  Lekcje Śląskiego

  Barbara Szmatloch

  U mie w doma na łodpustowy łobiod musiała być gyńś i dwojake kloski - biołe gumiklyjzy i corne z surowych kartofli. A do kawy swojski kołoc, kyjzykuchyn i makrony ze sztandu.

  29.07.2023 | 11:34

  Barbara Szmatloch

  godka

  język śląski

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Bergowa wongla i niuchanie sznuptabacki

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Terozki lody idzie dostać na kożdym kroku, nawet w zima. Pewnikym wszyske som dobre, ale i tak spominajom mi sie lody "Mewa", "Bambino", "Calypso" i "Pingwin", bo to som smaki naszy modości, kej my byli gryfni i zdrowi.

  15.07.2023 | 15:13

  Godka

  język śląski

  lekcje śląskiego

  śląsko godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Elwry, lajermany i haderloki

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Elwer niy mioł roboty i niy dboł coby jom mieć. A jak już jakoś znoloz, to mu żodno niy pasowała. Jak na grubie coś sie naroz znodło, chopy stowały na holcplacu, a sztajger rachowoł do dziesiyńciu i tych broł. Jedynosty i ci kerzi za niym stoli, musieli iść do chałpy. A taki elwer zawsze był jedynosty.

  09.07.2023 | 11:04

  Górny Śląsk

  lekcje śląskiego

  

• Pogodomy se po ślonsku. Rajza landauerym, szifym i szłapcugym

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  Nareście bajtle majom "feryje" (wakacje), a "łojce" (rodzice) bierom w robocie "fraj" (wolne) i wszyscy bydom "rajzować" (podróżować). Jedni autokym, "fligrym" (tyż "flugcojgym" - samolotem) abo "szifym" (statkiem), inksi "cugym" (pociągiem) i na "kole" (rowerze), a niykerzi "szłapcugym" (piechotą) abo "ino" (tylko) palcym po mapie.

  01.07.2023 | 19:42

  godka

  wakacje

  

• Pogodomy se po ślonsku. Janiczki abo świyciuchy zamias taszynlampy

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Downi latowe zrownanie dnia z nocom było cymsik niypojyntym. W pogańskich casach godali na to Noc Kupały - bostwa łognia, może wody abo bogini przonio. Potym wszysko poskłodali do kupy i zacli łobchodzić Wilijo Świyntego Jona Krzciciela.

  23.06.2023 | 19:23

  lekcje śląskiego

  Noc Kupały

  noc świętojańska

  

• Pogodomy se po ślonsku. Niymoc w trownicy i łostomajte kiszki

  lekcje śląskiego

  Barbara Szmatloch

  W telefonie momy wszysko krom klapsznity i szolki z gorkom bonkawom. Ftoś wraziył tam nawet krokomiyrz, i to z buckym, kery dowo nom znać, jak szafnymy ze 10 000 krokow.

  17.06.2023 | 20:42

  Barbara Szmatloch

  godka

  

• Pogodomy se po ślonsku. Trybunał bez hampelmanow i bergowa na kecie

  pogodomy se po ślonsku

  Barbara Szmatloch

  Ci, co pastwiyli sie nad Korfantym, musieliby pośmiertnie stanońć przed prowdziwym trybunałym, takym bez hampelmanow. Niyważne, eli ftoś Korfantymu przaje, eli mo na niego nerwy. Żodno krziwda niy może być zapomniano.

  10.06.2023 | 08:46

  historia

  lekcje śląskiego

  Wojciech Korfanty