Język śląski ma swoje dyktando, w weekend w Rybniku odbyła się już dziesiąta edycja. Teraz śląski ma zostać drugim - obok języka kaszubskiego - językiem regionalnym.
- Kończy się czas nienawiści wobec Ślązaków. Kończy się czas mówienia o nas jako o zakamuflowanej opcji niemieckiej - mówi posłanka KO Monika Rosa. W piątek Sejm przegłosował ustawę, która uznaje język śląski za język regionalny.
- Poziom debaty o języku śląskim w końcu wzrósł - powiedziała w Sejmie Monika Rosa. Kto jednak posłuchał jej sejmowej koleżanki Ewy Kołodziej, może mieć poważne wątpliwości.
Chnet Palmowo (tyż Kwietno, Wiyrzbno) Niydziela i "farorz" (proboszcz) z "kapelonkym" (wikarym) poświyncom palmy. Bo niypoświyncone to "ino" (tylko) zwykłe mietły. Dejcie tyż pozor, coby w "getneryji" (kwiaciarni) niy wćiśli Wom bylecego.
Sejm zaczął prace nad uznaniem języka śląskiego za język regionalny.
Babske świynto "prziwandrowało" (łod "wandru" - wędrówki za robotym) z Hameryki. Tam je zacli fajrować w 1909 roku.
Jak za bajtla przitrefiyło mi sie zjeś cośik zakozanego to myślałach, że skisz grzychu przida do piekła.
Teroz kreple idzie kupić wszyndzie, a downi piykło sie je w doma i to ino pora razy w roku.
Ślonsko godka zabrzmi w polskim parlamencie. W Sali Kolumnowej Sejmu RP śląska aktorka Grażyna Bułka wystawi poruszający monodram "Mianujom mie Hanka". - Weźcie ze sobą chusteczki - apeluje do polskich parlamentarzystów europoseł Łukasz Kohut z Rybnika.
Nastoła moda, coby na Wojciecha Korfantego, polskego komisorza plebiscytowego przezywać wiela wlezie.
Marszałek Sejmu Szymon Hołownia zgodził się na wystawienie na Wiejskiej w Warszawie śląskiego monodramu "Mianujom mie Hanka". Jego poprzedniczka, marszałkini Elżbieta Witek, nie zgodziła się na spektakl.
Za Niymca dlo kożdy porzonny ślonski kobiyty nojważniyjsze były: Kinder, Kueche i Kirche - bajtle, kuchnia i kościoł. Wynokwiył to cysorz Wiluś II i tukej wszyscy sie tego czimali.
Tym, kerzi nami "reskiyrowali" (rządzili), sie zdowało, że my som ciymni jak prestabaka.
Kożdy z nos musi wiedzieć przi kym "postawić krziżyk" (na kogo zagłosować) i "na kym go postawić" (kogo wykluczyć), bo potym mogymy mieć "krziż Pański" (utrapienie) i "machy" (miny) choćby "ściepńiyńci" (zdjęci) z krziża.
Dziynki Bogu dzisiej wszyscy majom komputry, biblyjotyki, "szportplace" (boiska) i "szporthale" (sale gimnastyczne). Ino jakoś niy poradza se "forsztelować" (wyobrazić), że piyńć milionow z nos niy mo w chałpie ani jedny ksionszki.
Downi to my sie radowali na feryje, a niyskorzi, jak trza było iś do "szule" (szkoły). W chałpie "cło" (nudziło) sie bez "kamratow" (przyjaciół) i żodyn nicego niy "nazgobiył" (napsocił). No i niy trza już było pomogać starce przi szkrobaniu kartofli ani starzikowi lotać po "cajtong" (gazyta), bo przeca "szkolorz" (uczeń) musioł łodrobiać zadanie.
Niy ino u "pamponiow" (gospodarzy), ale tyż w miastach abo na "zidlongach" (osiedlach) fajruje sie dożynki.
Kej żech se wszysko poukłodała w gowie wyszło na to, że musiałabych kożdy tydziyń łazić na jakoś pońć, bo tyla mom intyncjow.
U mie w doma na łodpustowy łobiod musiała być gyńś i dwojake kloski - biołe gumiklyjzy i corne z surowych kartofli. A do kawy swojski kołoc, kyjzykuchyn i makrony ze sztandu.
Terozki lody idzie dostać na kożdym kroku, nawet w zima. Pewnikym wszyske som dobre, ale i tak spominajom mi sie lody "Mewa", "Bambino", "Calypso" i "Pingwin", bo to som smaki naszy modości, kej my byli gryfni i zdrowi.
Kożdy dbo ło swoje i durch "flyjguje" (pielęgnuje): chałpka, zegrodka, autok, "koło" (rower), "ancug" (ubranie), "lakszuły" (lakierki), "erbniony" (odziedziczony) "kafyserwis" (serwis kawowy) Rosenthala, a niyroz nawet "klamory", "klamoty" (rupiecie) i "klonkry" (graty) ino beztoż, że som nasze.
Babcia Hilda zawsze powtarzała wnuczkom: "fto cie kamiyniym, ty go chlebym". W Rybniku udowadniamy, że język śląski to nie skansen. Posługują się nim ludzie w każdym wieku i goście z zagranicy.
Jes porzykadło, że "na świyntego Izydora czynsto bywo chłodno pora". Prowda, niyroz nogle robiyło sie "kalt" (zimno). Ale po niym przimrozki sie końcyły.
Prastarzikom kazowali wiyszać niymiecko z hakynkrojcym, potym starzikom cerwono rusko. A za komuny nawet ta bioło-cerwono niy była richtich nasza.
Za staryj Polski Chińcyki szwyndały sie u nos po chałpach i handlowały bawidkami, a nawet figurkami Buddy, kere idzie casym znolyź na gorze abo w kamerliku.
Komunistow "mierziyło" (denerwowało), że wszyske świynta som kościelne, a 1 Moj i rewolucjo kożdy łobchodziył, ale z daleka. A że niy "poradziyli" (potrafili) tego "ściyrpieć" (znieść), toż tyn dziyń spod jym choćby z nieba.
Niy dlo takich jak jo "biny" (sceny), "tancdile" (kręgi taneczne) i nawet przi "szynkwasie" (ladzie, bufecie) niy wolno sie nom szluknońć kapki sznapsu.
Moja mamulka wierzyła, że gromnica jes jak światłoś wiekuisto kero pokazuje droga do nieba
Nastoła nowo moda i kaj ino jes jakiś plac, robiom w adwyńcie srogi torg, choćby romel ze "sztandami" (stoiskami), "luftbalonami" (balonami), karasolami, "ajsplacami" (lodowiskami) i chałpkami z "kyksow" (pierników).
Z adwyntskalyndra zrobiyła sie "ańfachowo" (pospolita) "szachtelka" (tyż "pucinka" - pudełko, bombonierka) z "konfektami" (czekoladkami).
Niyroz godom, że wszysko już było, i zaś wyszło na moje.
Tragediom ślonskich wojokow w niymieckym wojsku i niydolom jejich familjow mało fto sie za komuny przejmowoł. Ciyrpieć miały prawo ino echt Poloki.
Niy ino my sie "aszymy" (chwalimy) tym, że sommy robotni, ale tyż inksi tak ło nos godajom. Ponoć po "szwongu" (zapale) do roboty zaroz idzie poznać Ślonzoka. Psinco prowda, może tak było hań downo.
Łostatnio biadałach, że niy idzie w chałpie forantować sztromu. Prowda, ale mogymy mieć na ibrich świycki.
Nastoła moda, coby na świyntego Krzisztofa świyńćić autoki i skuli tego "zafropowane" (zakorkowane) som "farne" (kościelne, przi "farze" - probostwie) place i jedyn na drugego "tito" (tyż "titko" - trąbi) coby sie bliży wciś.
Chnet bydymy fajrować Dziyń Bajtlow. Przodzi niy było żodnego Dnia Dziecka, dopiyro za staryj Polski zacli łobchodzić na Ślonsku świynto dzieci, ale bylekej.
Ponoć piyńć miljonow Polokow niy mo w chałpie żodny ksionszki. Toż nawet niy majom "boroki" (biedacy) co wrazić pod "almaryjo" (szafę), kej sie "kolybie" (kołysze)
Kazimiera Drewniok-Woryna, rybnicka artystka, ozdobiła byfyj, który stoi na podwórku centrum informacji turystycznej halo! Rybnik. Efekty jej pracy zobaczymy w sobotę.
Na co dzień godomy, ale nie piszemy. I to jest ta trudność w którym miejscu postawić daszek czy kreskę - powiedział nam Henryk Krupa z Pszowa, jeden z uczestników 7. Diktanda Ślonskij Godki w Zabytkowej Kopalni Ignacy w Rybniku. Zwyciężył po raz trzeci Bartłumjej Wanot z Siemianowic Śl.
Nie ma sensu tracić czasu na walkę o uznanie ślonskiej godki za język regionalny. Ani obecna, ani żadna inna władza w Polsce na to się nie zgodzi. Ale nie jest w stanie zakazać Ślązakom godać. Chodzi tylko o to, by godać ciekawie i mądrze.
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.